خطر نابودی شتر یک کوهانه ترکمن در استان گلستان/ سنتی بودن شترداری در منطقه ترکمن صحرا

به گزارش خبرنگار مهر، مناطق کویری و بیابانی خشک و گرم استان گلستان یکی از مهم ترین مناطق پرورش شتر و یکی از نژادهای موجود در ایران، شتر یک کوهانه ترکمن که تنها نژاد شتر شیری در استان گلستان است.

یکی از دام هایی که حتی در قرآن کریم از آن به عنوان نشانه آفرینش ذکر شده شتر است و از روزگاران گذشته مقاومت این حیوان باعث شده در مناطق بیابانی با آب و هوای سخت و کم نیاز پرورش داده شود.

با توجه به بررسی های بین المللی انجام شده شتر تنها دامی است که با داشتن خصوصیات ظاهری و ژنتیکی ویژه قابلیت سازگاری در شرایط بسیار سخت اقلیمی مثل گرمای شدید، خشکسالی، کم آبی و بادهای سوزان را دارد و می تواند تولید هم داشته باشد.

بالا بودن توان تطبیقی شتر با اکوسیستم های سخت و ویژگی های منحصر به فرد و تولید فرآورده های طبیعی باعث شده که شتر از لحاظ اقتصادی و دارویی جایگاه با ارزشی در تولید فرآورده های دامی داشته باشد.

تحمل شرایط سخت و کمبود آب و علف از ویژگی های خاص شتر است

یک کارشناس علوم دام در خصوص ویژگی های شتر در این منطقه در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: یکی از ويژگي هاي خاص شتر تحمل شرايط سخت صحرا و دماهاي گوناگون به ويژه گرماي شديد تابستان و کمبود آب و علف است.

علی رضا رضاییان در خصوص اهمیت پرورش این حیوان افزود: ترکيب جسماني شتر با ديگر جانوران اختلاف زيادي دارد و همین باعث شده که شتر در طول روزهاي سال در صحرا و نقاط بیابانی زندگي کند و از بوته ها و درختچه هاي گوناگون صحرايي و کويري و حتي از بوته هاي شور و خاردار تغذيه کند و لقب «کشتي صحرا» را به خود اختصاص دهد.

وی افزود: در این منطقه پرورش و نگهداری شتر از زمان های گذشته مرسوم و شتر از دام‌ های اصلی ترکمن ها بوده و پرورش آن در این منطقه علاوه بر جنبه اقتصادی، از نظر اجتماعی و فرهنگی اهمیت زیادی دارد.

رضاییان با بیان اینکه ترکمن ها برای رسیدن به مرتع خوب باید از دشت ها و صحراهایی که در آسیای میانه وجود دارد عبور می کردند، افزود: وجود شتر برای طی کردن این راه سخت نعمتی بزرگ بوده و به خاطر همین خیر و برکتی که شتر برای ترکمن ها داشته و استفاده هایی که به این قوم می رسانده، این حیوان در نزد آن ها عزیز است.

شترداری در منطقه ترکمن صحرا به صورت سنتی انجام می شود

این کارشناس علوم دامی با بیان اینکه جوان ترها کمتر سراغ شترداری می روند، گفت: با توجه به این که شترداری در این منطقه هنوز به صورت سنتی انجام می شود و از صنایع جدید و تکنولوژی برای تبدیل شیر یا گوشت این حیوان در منطقه خبری نیست و خانواده ها تمایل دارند به جای داشتن گله های بزرگ، تنها برای تامین نیاز خود، دو یا سه نفر شتر در حیاط خود نگه دارند.

رضاییان ادامه داد: از میان رفتن این صنعت در میان ترکمن ها می تواند نسلی از شتران ایران را که شیری هستند و برخلاف شترهای نقاط دیگر کشور، قابلیت شیردهی فراوانی دارند، در خطر نابودی قرار دهد.

وی کم بودن راندمان تولید مثل شترها، کوتاه بودن فصل جفت گیری، سقط جنین، نبود بازار مطمین در صنعت فروش محصولات لبنی به دلیل پایین بودن دام های گله، سنتی بودن تولید و کمبود کارهای تحقیقاتی صورت گرفته در عرصه افزایش راندمان اقتصادی پرورش شتر را از مشکلات پرورش شتر در گلستان عنوان کرد.

جمعیت شتر در سطح استان گلستان پایین است

معاون تولیدات دامی جهاد کشاورزی گلستان با بیان اینکه جمعیت شتر در سطح استان گلستان پایین است، گفت: این تعداد به دلیل اینکه این نژاد تنها شتر شیری کشور است جای نگرانی دارد.

رحمت الله سمیعی با بیان اینکه تمایل برای مصرف گوشت شتر بالا است، افزود: تمام محصولات شتر خاصیت دارویی دارد و تمامی قسمت های آن قابل استفاده است و همین باعث می شود که کشتار دام برای گوشت آن زیاد باشد.

وی با بیان اینکه حدوده 2600 نفر شتر یک کوهانه در گلستان داریم، ادامه داد: حفظ توده ژنتیکی این حیوان برای ما دارای اهمیت است و علی رغم کارهایی که برای افزایش آن انجام می دهیم اما به دلیل مصرف، جمعیت شتر ثبات دارد.

سمیعی گفت: با توجه به اینکه راندمان های تولید مثلی شتر پایین است و در تلقیح های مصنوعی هنوز زمان زیادی لازم است تا این کار ها نهادینه شود.

وی با بیان اینکه باید توده های ژنتیکی شتر را در سطح استان حفظ کنیم تصریح کرد: با ایجاد گله های مادری در سطح استان گلستان سعی داریم دام های مولد را برای روستاییان داشته باشیم.

معاون تولیدات دامی جهاد کشاورزی گلستان اظهار کرد: این کار باعث افزایش جمعیت می شود و حتی با شرکت هایی هم وارد مذاکره شده ایم.

وی گفت: در نظر داشتیم شیر شتر را فرآوری کرده و آن را در اختیار مردم قرار دهیم اما به دلیل بحث قیمت آن هنوز این کار عملی نشده و بعضی واحدهای صنعتی که که به سمت صنعتی شدن رفته بودند به دلیل اینکه تسهیلاتی دریافت نکردند تمایلی نشان ندادند.

با توجه به مزیت هایی که در نگهداری و پرورش شتر در گلستان وجود دارد، اجرای پروژه های خدمات شتر داری در سطح استان به منظور توسعه کیفی و کمی این دام، کاری ضروری و اجتناب ناپذیر است.
بدون افزایش سطح فرهنگ و دانش دامپروری علمی و نوین در این مناطق سرمایه گذاری ها و حمایت های دولتی نمی تواند سبب بهبود قابل توجهی در وضعیت دامداران سنتی عشایری و روستایی شود. در این گونه مناطق باید با

آموزش های کافی بین شیوه های نوین دامپروری با دانش  بومی هماهنگی ایجاد شود تا ایجاد واحدهای مدرن و صنعتی دامداری شتر با موفقیت همراه شود.